Blog » Entiteiten

Inhoudsopgave

• Demonen in hekserij
  • Wat zijn demonen?
  • De geschiedenis van demonen
  • Demonen en religie
  • Demonen in onze taal
  • Demonen in het animisme
  • De demonen van de Ars Goetia
  • De demonen van mijn traditie
  • Demonen oproepen
  • Demonische bezetenheid
    • Bezetenheid volgens het Christendom
    • Kenmerken van vermeende bezetenheid door demonen
    • Exorcisme
  • Demonen en de heksenvervolging
  • Conclusie

Wat zijn demonen?

Volgens het Van Dale woordenboek betekent het woord demon ‘duivel’ of ‘boze geest’. Andere betekenissen die ik tijdens mijn zoektocht tegenkwam zijn:

• bode van Satan
• gevallen engel
• halfgod
• duivelsmens
• attribuut van een heilige
• hemelgeest van lagere orde die contact heeft met mensen
• een bovennatuurlijk wezen dat deels goed is en deels kwaad.

Zo zie je dat het woord demon veel betekenissen heeft en dat die niet per definitie negatief zijn. Hoe komt het dan dat demonen tegenwoordig toch vooral als gevaarlijk en bedrieglijk worden gezien? Het antwoord op die vraag vind je terug in het verleden.

De geschiedenis van demonen

Hier, in het Westen, is het woord ‘demon’ een afgeleide van de Griekse term ‘daimon’ of ‘deamon’. De betekenis van het woord ‘daimon’ is door de eeuwen heen op verschillende manieren uitgelegd en veranderd. In elk geval waren daimons geen mensen of goden maar bovennatuurlijke wezens, ook wel halfgod genoemd. Ze hadden een overwegend nobel karakter en vulden de kloof tussen mensen en de goden op.

De filosoof Socrates (469-399 voor Chr.) deelde zijn ideeën over daimons met de wereld, waardoor ze hun weg naar de folklore vonden. Zo ontstonden verhalen waarin elke sterveling minstens één beschermende daimon had. Later zelfs twee: de bekende ‘engel’ en ‘duivel’ die kibbelden over goed en slecht gedrag van de persoon met wie ze verbonden waren.

Plato (427-347 voor Chr.), een bekende leerling van Socrates, beschreef daimons als boodschappers tussen goden en mensen. Daimons vervulden om die reden een belangrijke rol. Zonder daimons was communicatie tussen mensen en goden moeilijk of zelfs onmogelijk. Een groep daimons, de agathodaimonen, zou geluksboodschappen overbrengen. De andere groep, alastores genoemd, brachten onheilstijdingen. Het contact met een daimon was geen eenrichtingsverkeer, maar een wisselwerking. Daimons fungeerden voornamelijk als bemiddelaars of boodschappers tussen goden en mensen over en weer.

Daimons zijn enigszins vergelijkbaar met de Romeinse ‘genius’ en ‘iuno’. Zij waren de beschermgeesten van een man (genius) of vrouw (iuno). De Romeinen geloofden dat ieder mens zo’n beschermgeest bij zich had die hem of haar door het leven begeleidde. In de 17e eeuw ontstond de overtuiging dat daimons specifieke overleden mensen waren. Zij waren de onzichtbare beschermers van mensen. Het woord daimon verbasterde tot ‘daemon’ en uiteindelijk werd het demon. In die laatste hoedanigheid ging het niet meer om overleden mensen, maar werden demonen beschouwd als andersoortige entiteiten.

Demonen en religie

Onder invloed van het christendom ontstonden in onze contreien nieuwe ideeën over wat een demon is.

Het christendom schildert demonen bijvoorbeeld af als ongehoorzame wezens die door God zijn verworpen en uit de hemel verbannen. Ze worden gezien als de tegenhanger van God, de vertegenwoordiger van het goede. De kerk beschouwt Satan als leider van alle demonen, hoewel het niet helemaal duidelijk is wat voor soort entiteit Satan zelf precies is. In het oude testament wordt Satan een gevallen engel genoemd. Tijdens zijn ‘val’ uit de hemel nam hij verscheidene andere engelen mee. Deze engelen werden sindsdien demonen genoemd.

Zo veranderde het beeld van goedaardige en dienstbare wezens in dat van kwaadaardige gevallen engelen of duivels. Sindsdien associëren de meeste mensen demonen, daemonen en daimons met het kwaad en kunnen ze schrikken als je erover begint. Dat is vergelijkbaar met reacties op de woorden ‘heks’ en ‘hekserij’. Ook deze termen kregen door de eeuwen heen een negatieve klank.

Hoe dan ook kreeg het woord ‘demon’ vanuit christelijk perspectief een onaangename klank. Sindsdien overschaduwt het negatieve beeld van de demon de positieve eigenschappen van demonen.

In het Jodendom worden demonen Shedim genoemd. Ze zijn niet per se kwaadaardig. Volgens de Talmud bezitten demonen gecombineerde eigenschappen van engelen en mensen. Ze kunnen de toekomst zien en hebben vleugels waarmee ze van de ene kant van de wereld naar de andere vliegen. Ze planten zich voort zoals mensen dat doen en ze zijn sterfelijk. Om in leven te blijven hebben ze eten en drinken nodig. Shedim kunnen zowel goed als kwaad doen. Ook in dat opzicht zie je de eigenschappen van engelen en mensen in hen terug.

LEES OOK
Entiteiten in hekserij

Demonen in onze taal

In onze taal heeft het woord demon meerdere betekenissen die overwegend negatief zijn. Ongewenste of contraproductieve emoties, gevoelens of trauma’s worden wel eens ‘innerlijke demonen’ genoemd. Het zijn dingen waar je vanaf wilt, of die erom vragen om bestreden te worden, zodat je vooruit komt in je leven. 

Het woord demoniseren betekent dat je iets of iemand in een kwaad daglicht stelt. Die betekenis geeft uiting aan een negatief of afwijzend sentiment. Dat helpt natuurlijk niet mee om het imago van demonen als entiteit te verbeteren.

De demonen van de Ars Goetia

The Ars Goetia is een groep van 72 demonen. Zij zijn bijzonder krachtig en voeren het bevel over hun eigen legioenen. De Ars Goetia staat ook wel bekend als ‘de 72 pijlers van Lemegeton’.

Het meest bekende geschrift is ‘The lesser key of Solomon’. Dit is een oude tekst waarin het verhaal van Koning Solomon beschreven is. Er wordt wel gezegd dat deze tekst eigenlijk in de bijbel thuishoort, maar dat hij welbewust uit dit boek is geschrapt. In het kort is dit het verhaal: God schonk koning Solomon een ring die hem macht gaf over een grote groep demonen. Zo kon hij ze dwingen voor hem te werken. Hij gaf hen specifieke taken, bedoeld om een tempel te bouwen waar bijzondere krachten voor nodig waren. Sommige stenen en pilaren waren bijvoorbeeld te zwaar om door mensen te worden opgetild. De demonen zorgden ervoor dat die op de juiste plek terechtkwamen. Uiteindelijk liet koning Solomon zich verleiden door een van de vrouwen die hij begeerde maar die niet officieel de zijne was. Daardoor werd hem zijn macht afgenomen en verloor hij de ring.

De oudst bekende lijst van Goetia demonen komt uit de ‘Pseudomonarchia Deamonum’ of ‘Valse Monarchie der Demonen’. Dit geschrift werd in het jaar 1577 gepubliceerd door Johann Weyer en het bevat de namen van 69 demonen. In het boek staan demonische rituelen en de juiste uren van de dag om ze uit te voeren. De meest beroemde recente publicatie van de Ars Goetia is die van Aleister Crowley uit 1904. Crowley voegde er zelf wat teksten aan toe, bijvoorbeeld enkele evocaties in de Enochiaanse taal (de taal der engelen). Hij benaderde de rituelen meer als een psychologische zoektocht dan als het daadwerkelijk oproepen van demonen.

Veel demonen van de Ars Goetia lijken op godheden en monsters uit oude mythologieën. Of zij werkelijk verbasteringen van de godheden van weleer waren of demoniseringen van theologen is niet meer te achterhalen. De Goetia demonen hebben elk een speciaal zegel en aanroeping (Enn) waarmee ze opgeroepen kunnen worden. In een toekomstig artikel zal ik deze Enns en zegels delen.

De demonen van mijn traditie

In mijn traditie werken we samen met negen familiedemonen, doamonoc genoemd. Doamonoc zijn energiewezens die op een speciale manier zijn gecreëerd. Ze hebben allemaal hun eigen identiteit en bijzondere eigenschappen en zijn onlosmakelijk verbonden met de ingewijde wijze vrouwen van de familie. We beschouwen de doamonoc niet als goed of kwaad. We kijken er meer naar zoals de oude Grieken naar hun daimons keken. Het zijn neutrale wezens die specifieke functies vervullen. De doamonoc begeleiden ons tijdens onze levensweg als wijze vrouw.

De occulte namen van de doamonoc worden buiten de traditie niet gedeeld. Hetzelfde geldt voor hun aanroepingen en symbolen. De reden hiervan is dat wijze vrouwen die met de doamonoc zijn verbonden ook een innige band met elkaar aangaan. Dat doe je niet zomaar met iedereen. Het woord doamonoc wordt elders niet gebruikt, omdat het deel uitmaakt van de vocabulaire van de traditie. In een toekomstig artikel vertel ik meer over deze entiteiten.

Demonische bezetenheid

Demonen en bezetenheid worden vaak in één adem genoemd. Andere termen voor bezetenheid zijn ‘occulte belasting’, ‘demonische gebondenheid’ of ‘demonische belasting’. Het woord ‘bezetenheid’ wekt de indruk dat demonen mensen of dieren letterlijk in bezit kunnen nemen. Persoonlijk geloof ik niet in bezetenheid waarbij een demon of andere entiteit bezit neemt van het lichaam en/of de geest van een mens. Wel kun je geobsedeerd raken door een demon. Je bent dan bijvoorbeeld niet in staat om de energie van die demon goed te verwerken. Of je bent er zo intensief mee bezig dat er nauwelijks ruimte overblijft voor andere dingen.

Figuurlijke bezetenheid is niet per se demon-gerelateerd. Andere dingen kunnen evengoed een obsessie worden. Het is daarom zaak je eigen grenzen goed in de gaten te houden. Neem afstand zodra je merkt dat iets of iemand je aandacht te veel opgeslokt, of dat je ergens ‘ingezogen’ wordt, waarbij het lijkt alsof je een weerloos slachtoffer bent. Dat ben je niet! Op zo’n moment word je beheerst door de figuurlijke ‘innerlijke demonen’ die ik hierboven al noemde. Daarmee kun je met of zonder hulp van anderen de strijd aangaan, zodat je het heft weer in eigen handen krijgt.

Bezetenheid volgens het Christendom

De herkomst van het geloof in letterlijke demonische bezetenheid ligt vermoedelijk bij het christendom. In de bijbel worden verschillende gevallen van demonische bezetenheid genoemd, bijvoorbeeld in Handelingen 19:16. Hier spreekt men van een mens ‘in wie de boze geest was’. In Marcus 5 speelt een man uit het land der Gerasenen een rol, die door een legioen van onreine geesten bezeten was:

‘En de man in wie de duivelse geest zat, sprong op hen af en gaf hun ervan langs. Hij was zóveel sterker dan zij, dat ze zonder kleren en gewond uit dat huis moesten vluchten.’

Een vraag die bij mij opkomt is: moet je de demonische bezetenheid uit deze teksten letterlijk nemen, of was het figuurlijk bedoeld? In de bovenstaande Bijbelse voorbeelden kun je de tijdsgeest niet uitvlakken. Mensen hadden erg weinig kennis over het psychisch en lichamelijk functioneren van de mens. Mogelijk was bezetenheid een manier om symptomen zoals stemmen in iemands hoofd of agressief gedrag te verklaren. In recente gevallen van vermeende bezetenheid leed de persoon in kwestie aan een psychiatrische aandoening of was er bedrog in het spel. Geen enkel verhaal is bewezen authentiek, al probeert men die indruk soms wel te wekken.

Kenmerken van vermeende bezetenheid door demonen

In boeken en artikelen over bezetenheid door demonen vind je verschillende symptomen van bezetenheid:

• Afkeer van de bijbel of het christelijk geloof in het algemeen
• Vreemd of agressief gedrag
• Paranormaal begaafd zijn
• Een onverklaarbare ziekte of pijn
• Innerlijke onbalans
• Stemmen of klopgeluiden horen
• Angstaanvallen
• Depressiviteit
• Dwangmatige gedachten hebben
• Een veranderde gezichtsuitdrukking
• Verslaving
• Een taal spreken die je eigenlijk niet kent
• Losbandigheid

De bovengenoemde tekenen van ‘demonische bezetenheid’ zijn stuk voor stuk op meer logische manieren te verklaren. In de meeste gevallen is iemand mentaal uit balans of speelt er een (nog) niet gediagnostiseerde lichamelijke aandoening. Soms heeft de ‘bezetene’ simpelweg een vrije geest en leeft hij daarnaar. Dat heeft allemaal niets te maken met demonische krachten. Wel druist het doen en laten van mensen soms in tegen streng-christelijke waarden, zoals kuisheid, vroomheid en matigheid. Demonische bezetenheid kan dan dienen als een verklaring voor ongewenst of onverklaard gedrag.

Er zijn behoorlijk wat gevallen bekend waarbij het uitdrijven van duivels of demonen verkeerd afliep. Het leidde in een aantal gevallen zelfs tot de dood van het slachtoffer.  Exorcisme kan ook gevaar opleveren voor degene die de rituelen uitvoert. Door de adrenaline kan het ‘slachtoffer’ veel kracht ontwikkelen, wat zich kan uiten in razende woedeaanvallen met gewelddadig gedrag. Dat zie je bijvoorbeeld als iemand een psychose heeft.

Heeft iemand het (waan)denkbeeld dat hij is bezeten door een duivel of demon, dan kan de bemoeienis van een exorcist soms wel degelijk vruchten afwerpen. Niet omdat er daadwerkelijk kwaadaardige entiteit wordt uitgedreven, maar omdat de patiënt gelooft dat dat gebeurt. Dit psychologische effect kan bijzonder sterk zijn en voor verbetering zorgen.

In het Vaticaan worden vandaag de dag nog steeds priesters opgeleid tot exorcist. Priesters die volgens het Vaticaan te vaak een duiveluitbanning uitvoeren worden op het matje geroepen. Dit overkwam o.a. de aartsbisschop Milingo die vanaf 1969 in Zambia was aangesteld. Hij mocht zijn ambt vervolgens alleen nog in Italië uitvoeren.

Demonen en de heksenvervolging

Tijdens de heksenvervolging werden heksen soms van beschuldigd van demonische misdaden. Een gedocumenteerd geval uit Maastricht (1625) verhaalt over een negenjarig meisje dat door een demon bezeten zou zijn. Dit uitte zich in regelmatig terugkerende stuiptrekkingen en buikkrampen. De aanvallen hielden aan tot het meisje bewusteloos was. Omdat medicijnen niet hielpen trok men de conclusie dat het meisje bezeten was en haalde men er een Kapucijner exorcist bij. Het verhaal ging dat het meisje tijdens de behandeling door de exorcist voorwerpen zoals veren, paardenmest en scherpe voorwerpen uitbraakte. Daarbij kronkelde ze op onmogelijke wijze over de grond. Niet veel later bekende een bedelares, mogelijk na marteling, dat zij het meisje behekst had. Zij werd opgehangen en verbrand.

Dit verhaal is slechts een van de vele voorbeelden waarbij een vermeende heks van het samenwerken met demonen beschuldigd werd. Erg verrassend is dat niet, want de Katholieke kerk beschouwde niet alleen heksen, maar ook demonen als metgezellen van de duivel.

Conclusie

Demonen worden door sommigen gehaat en gevreesd. Anderen, zoals ikzelf,  zien ze als waardevolle metgezellen en leraren. Ik heb ervaren dat je als heks of wijze vrouw veel van demonen kunt leren en dat hun eigenschappen waardevol zijn. Naar mijn idee zorgen angst, onwetendheid en gebrek aan ervaring ervoor dat entiteiten al vlug in het hokje ‘goed’ of ‘slecht’ belanden, zo ook demonen. Zelf ben ik ervoor om ze met een open houding en respect tegemoet te treden, zonder een ongefundeerd oordeel te vellen. Oordelen komen immers voort uit persoonlijke normen en waarden. Dat de meerderheid iets als goed of slecht beschouwt betekent niet per definitie dat dit oordeel juist is. Het lijkt me goed om dat te allen tijde in gedachten te houden. Tegelijkertijd denk ik dat het verstandig is om je eigen grenzen in de gaten te houden. Doe geen dingen waar je niet achter staat. Op die manier blijf je bij jezelf en hoeft je samenwerking met demonen geen problemen op te leveren.

*Over het samenwerken met demonen en demonische rituelen schrijf ik later meer. Zodra dat artikel online staat vermeld ik een link in dit artikel.

---

Gerelateerde artikelen

• Goden en Godinnen

---

---